Во 2023 година Зелениот институт ги продолжи своите активности во 4 проекти од претходната година и започна 1 нов.
Започнати нови проекти во 2023:
5) Повеќе зеленило за отпорно Скопје
Донатор: Екосвест преку Владата на Шведска
Партнери: Флорозон и Македонско женско лоби, во соработка со Градот Скопје и Факултетот за шумарски науки, пејзажна архитектура и екоинженеринг
Време на имплементација: 2/2023-2/2024
Буџет: 17.000 EUR
Општа цел: Спречување на појавата на топлински острови, намалување на загадувањето и емисијата на стакленички гасови и подобрување на квалитетот на живот во ГрадотСкопје.
Специфична цел 1: Спречување на натамошната загуба на зеленило, негово ширење и зголемување на неговата отпорност, преку подобрување на законската рамка што го регулира развојот на урбано зеленило, урбанистичкото планирање и градење.
Специфична цел 2: Обезбедување сеопфатен и ажуриран зелен катастар и негово интегрирање во урбанистичкото планирање, заедно со родовиот аспект.
Активност 1: Формирање на и експертски тим и работно тело за измена на законите за урбано зеленило, законот за урбанистичко планирање, законот за градење и релевантните правилници.
Активност 2: Анализа на постојната законска рамка и нејзините слабости / неусогласеност со Законот за урбано зеленило.
Активност 3: Формулир. предлог-измени на законите (Закон за урбано зеленило, Закон за урбанистичко планирање, Закон за градење и соодветните правилници).
Активност 4: . Изработка на родово сензитивно истражување за пристапноста/достапноста на јавните зелени површини и ефектите врз здравјето и благосостојбата, со предлог за законски измени за вклучен родов аспект.
Активност 5: Лобирање, застапување, промоција преку редовни објави (слики, видеа) до јавноста (социјални медиуми, соопштенија до јавноста) и контакти со институциите.
Активност 6: Анализа на катастарот на зеленило, утврдување на неговиот статус, дефинирање предлог-законски измени со цел утврдување обврски за финансирање на изработката, одржување и ажурирање на катастарот.
Активност 7: Анализа на постојни урбанистички планови во Скопје, за да се утврди дали се загрозува зеленилото и каде може да се аплицираат нови зелени површини, препораки за законско решение за заштита на зеленилото во урбанистичкото планирање.
Активност 8: Јавна дебата за резултатите од предлог- законските измени, анализите и истражувањата.
Активност 9: Изработка на курикулум за обука на вработените на ЈП Паркови и зеленило за одгледување и одржување на видови отпорни на климатските промени и спроведување на обуката.
Резултат 1: Изработена е анализа на постојната законска рамка и нејзините слабости / неусогласеност со Законот за урбано зеленило.
Резултат 2: Изработена е анализа на постојни урбанистички планови во Скопје, за да се утврди дали се загрозува зеленилото и каде може да се аплицираат нови зелени површини, препораки за законско решение за заштита на зеленилото во урбанистичкото планирање.
Резултат 3: Изработена е анализа на катастарот на зеленило, со утврдување на неговиот статус и дефинирање предлог-законски измени со цел утврдување обврски за финансирање на изработката, одржување и ажурирање на катастарот.
Резултат 4: Изработено е родово сензитивно истражување за пристапноста /достапноста на јавните зелени површини и ефектите врз здравјето и благосостојбата, со предлог за законски измени за вклучен родов аспект.
Резултат 5: Формулирани се предлог-измени на законите (Закон за урбано зеленило, Закон за урбанистичко планирање, Закон за градење и соодветните правилници).
Резултат 6: Одржана е јавна дебата за резултатите од предлог- законските измени, анализите и истражувањата.
Резултат 7: Спроведено е лобирање, застапување и промоција на предложените законски измени, со што е обезбедена и јавно обзнанета поддршка на законскиот текст од страна на Министерството за животна средина и просторно планирање, Министерството за транспорт и врски, Комората на овластени инженери и архитекти, Асоцијацијата на архитекти на Македонија, Зелената пратеничка група во Собранието на Македонија, независните зелени советници од Градот Скопје и општините, како и од сите заинтересирани еколошки граѓански организации и иницијативи.
Резултат 8: Изработен е курикулум за обука на вработените на ЈП Паркови и зеленило за одгледување и одржување на видови отпорни на климатските промени.
Резултат 9 : Спроведена е обука на вработените на ЈП Паркови и зеленило за одгледување и одржување на видови отпорни на климатските промени, од страна на професори на Факултетот за шумарство.
Линк од Предлог-Закон за урбано зеленило
Линк од Извештај за анализа на зак. регулат. за урбано зеленило
Линк од Извештај- Предлози за законските измени за урбано зеленило, урбанистичко планирање и градење
Линк од Извештај - Анализа на Зелениот катастар
Линк од Анализа на урбанистички планови.
Продолжени проекти од 2022:
Донатор: EU
Партнери: Општина Штип - носител на проектот, Општина Берово, Зелен институт.
Време на имплементација: 01/2021-12/2023
Буџет: 895.400 EUR
Буџет на Зелен институт: 320.600 EUR/3 години
Општа цел: Унапредување на домувањето, образованието и економските можности за Ромите и луѓето кои живеат во длабока сиромаштија преку подобрување на нивните услови за домување и пристап до социјални услуги засновани во заедницата во Македонија.
Специфична цел 1: Подобрување на урбаната регенерација, реконструкција и елиминирање на небезбедните услови за домување во ромските неформални населби во Штип и Берово.
Специфична цел 2: Подобрување на социо-економската вклученост на Ромите кои живеат во неформалните населби во Штип и Берово во однос на социјалните услуги и здравствените услуги на ниво на заедницата.
Краток опис: Предложената интервенција ќе го има за приоритет унапредување на домувањето и условите за живеење, легализација на ромските населби и живеалишта, подготовка и имплементација на планови за развој на социјалната инфраструктура, вклучително и специфични услуги за Ромите. Зголемувањето на степенот на вработеност помеѓу Ромите е исто така цел.
Активности:
1. Потребата да се подобрат условите за живеење на куќите во склад со националното законодавство за интегрирана урбана регенерација/реконструкција и отстранување на штетните услови за живеење, преку идентификување на куќи со небезбедни и нездрави услови и поправка, рехабилитација и реконструкција на куќите на најсиромашните ромски домаќинства и идентификација на најитните работи за подобрување на јавната инфраструктура, регенерација и отстранување на најштетните услови од ромските населби легализирани со ДУП-ови.
2. Потребата од проценка и ажурирање на ГУП-от на општина Штип и Берово и изработка на ДУП за подрачјата Света Недела и беровска населба до кои до сега ниту едно урбанистичко планирање не дошло со изработка или ажурирање на ГУП-ови и ДУП-ови поврзани со Ромски населби.
3. Потребата од легализирање на куќите на неформалните ромски населби во Катастарот на недвижности со легализација на ромските неформални населби во однос на ГУП, ДУП и можност за живеење на куќите.
4. Неопходноста од развивање и спроведување на програми за социјални услуги, здравствена заштита и вработување, културно чувствителни, насочени кон социјална вклученост на Ромите. Зголемена свест на Ромите кои живеат во сиромашни и неформални населби и на општата јавност за еднакви права во пристапот и користењето на социо-образовните и здравствените услуги на ниво на заедниците преку спроведување кампањи за подигање на свеста за пристапот на општинските социјални и здравствени услуги во заедницата ниво.
5. Попис на ромските населби и анкета за социјално-економско-образовната и здравствената состојба во населените места, исто така, со цел евидентирање на непријавените лица и преку изработка на програма за општина Штип и Берово, за подобрување на општинските социо-економски иницијативи за ромските заедници.
6. Подобрување на урбаната регенерација, реконструкција и елиминирање на небезбедните услови за домување во ромските неформални населби Штип и Берово.
Резултати:
- Проценка и ажурирање на ГУП-от на Берово од 2002 година и ДУП-от од 1992 година, вклучително и ромската населба.
- Довршување и ажурирање на ДУП за 2012 година со населеното место Света Недела на општина Штип.
- Финализирање на постапките за легализација на 1157 ромски домаќинства во Штип и 40 во Берово.
- Финален урбанистички документ кој известува за препораки и технички спецификации за идна интервенција со цел подобрување на условите за живеење на Ромите во населбите Штип и Берово.
- Ажурирано истражување за условите на куќите и инфраструктурата.
- Санација на куќи на 15 најсиромашни домаќинства во Берово и нови градежни работи за 47 домаќинства во Штип за семејства кои ќе бидат дислоцирани на нова парцела од Невролошката болница каде што живеат.
- Физибилити студија на инфраструктурни интервенции.
- Подобрување на малите инфраструктури во Берово и во Штип.
- Кампањи за информирање и поддршка за пристап до општинските социјални и здравствени услуги на ромското население во општина Штип (хигиена, добивање лични документи, пристап до здравствена заштита и планирање семејство).
2) Struga & Pogradec for promoting tourism and cultural heritage – COOLTOUR (Струга и Поградец за промоција на туризмот и културното наследство – КУЛ-ТУРА)
Донатор: EU (IPA II)
Партнери: Општина Струга (С. Македонија) – носител на проектот, Општина Поградец (Албанија), Зелен институт и IRD&ET (Поградец, Албанија).
Време на имплементација: 01/2022-12/2025
Буџет: 955,760 EUR
Буџет на Зелен институт: 324,107 EUR/4 години
Општа цел: Да се стимулира рамномерен, инклузивен и одржлив социо-економски развој во прекуграничната област на Охридскиот регион.
Специфична цел: Да се развие потенцијалот за туризам преку промовирање на културното наследство и вредности во двете општини Струга и Поградец.
Краток опис: Активностите се замислени така, да промовираат ефикасна прекугранична соработка меѓу апликантите лоцирани на двете локации на Охридското Езеро, кое се смета и вреднува како главна туристичка атракција и фактор за здружување на субјекти од различна националност во соседства што соработуваат.
Тимот на проектот ќе делува како единствен, под координација на проектниот менаџер и преку процедурите за заедничко одлучување предвидени во рамките на проектот. Проектот, исто така, треба да ги земе предвид должните меѓусекторски прашања:
- родова еднаквост и промоција на еднакви можности;
- заштита и унапредување на правата на етничките малцинства;
- демократски стандарди, антидискриминаторски практики и добро владеење;
- заштита на животната средина и зачувување на природните ресурси и биодиверзитетот;
- интеграција на лица со физичка и ментална попреченост (пристапен туризам).
Резултат 1: Капацитетите на давателите на туристички услуги и операторите во Струга и Поградец се зајакнати.
Резултат 2: Јавната туристичка инфраструктура е подобрена, во смисла на надградба на капацитетите за еко-туристички активности, намалување на загадувањето и одржлив развој.
Резултат 3: Зголемена е промоцијата на заедничките туристички понуди за „Охридско Езеро“ од Струга и Поградец, во смисла на заедничкото културно наследство и вредности.
Спроведени проектни активности:
а) изградена пешачка еко-патека во Струга;
б) изградена туристичка инфраструктура во Поградец;
б) мапирање субјекти за одржлив туризам од страна на експертски тим (вкупно 407 субјекти, од кои 369 зелени/со потенцијал за зелени);
в) одржани инфо-сесии за набавка на сончеви панели за туристички субјекти со одржлив туризам;
г) одржани 3 работилници за зајакнување на капацитетите на туристичките провајдери и оператори за одржлив туризам;
д) формирање заедничка туристичка асоцијација помеѓу општините Струга и Поградец како основачи.
3) Зелена родова перспектива во Струга
Донатор: ЦРПМ преку EU
Партнери: Зелениот институт е дел од поширокиот проект на ЦРПМ „Низ женски леќи: покревање на политики и буџетски инициjативи, следење на спроведувањето на локалните акциски планови за родова еднаквост“.
Време на имплементација: 3/2022-9/2023 *
Буџет: 4.050 EUR
Општа цел: Да се изработи мониторинг-извештај на Програмата за животна средина на општина Струга, користејќи алатки за родово одговорно буџетирање.
Специфична цел 1: Да се изработи анализа на програмата за животна средина за 2021 г. Специфична цел 2: Да се изработи анализа на општинскиот буџет за 2021 г.
Специфична цел 3: Да се изработи родово сензитивна проценка на зелените политики и нивното влијание врз локалното население од урбаните и руралните средини.
Активност 1: Анализа на програмите
Активност 2: Состаноци со Координаторката за еднакви можности и раководители на релевантните програми
Активност 3: Подготовка на извештај
Активност 4: Застапување за промени
Резултат 1: Родово сензитивна проценка на зелени политики и нивното влијание врз жените од урбаните и руралните средини.
Резултат 2: родово-разделена проценка на корисниците како аргумент за застапување за промени.
Резултат 3: Родово разделена анализа на јавните расходи односно ползата за мажите и жените од креирање на зелени локални политики во Струга.
Резултат 4: Родово разделена анализа на јавните приходи и импактот од истите како насока за борба против влијанието на климатските промени врз родот.
* Проектот е продолжен до 2023 година поради обемот на работите и условите на пандемија кои го попречија планското завршување.
4) Селекција и рециклажа на отпадот за намалено загадување во општините Струмица, Ново Село и Босилово - иновативна иницијатива за мобилизација на заедницата
Донатор: Швајцарска агенција за развој и соработка (SDC) преку Меѓународната фондација за изборни системи (ИФЕС) во рамките на проектот „Поддршка на изборни реформи"
Време на имплементација: 11/2022-04/2023
Буџет: 300.000 денари/6 месеци
Општа цел: Мобилизирање на општините Струмица, Ново Село и Босилово за да се намали загадувањето на животната средина со отпад.
Активност 1: Мониторинг на исполнувањето на ветувањето на советниците од независните листи „СТИГА Е“ во проектните општини.
Активност 2: Презентација на резултатите на мониторингот и базичното истражување во проектните општини, со лоцираните проблеми за реализација.
Активност 3: Дебата меѓу претставници на локалната самоуправа и експерти за управување со отпад, со цел идентификување на пречките и начините за воведување селекција и рециклажа на отпадот во проектните општини.
Активност 4: Граѓанско мобилизирање за здрава животна средина и подобрено управување со отпадот во проектните општини.
Резултат 1: Р. 1 Спроведен е мониторинг на исполнувањето на ветувањето за селекција и рециклажа на отпадот на советниците од независните листи „СТИГА Е“, од аспект на отчетноста.
Резултат 2: Локалните власти и граѓаните се информирани за исполнувањето на ветувањето за селектирање и рециклирање на отпадот.
Резултат 3: Зајакнат е капацитетот на советниците од независните листи „СТИГА Е“, на другите советници и надлежните локални институции за овозможување здрава животна средина.
Резултат 4: Подигната е свеста на граѓаните за животната средина и создадено е активно граѓанство, кое бара исполнителност од локалната власт.
Клучни постигнувања:
1) Раководствата на сите 3 општини (Струмица, Ново Село и Босилово) ја прифатија иницијативата за селекција на отпад од советниците на независните листи „СТИГА Е“ и започнаа со ефективна селекција и заедничка промоција на иницијативата. Градоначалникот на Струмица оствари и студиска посета на Словенија за темата отпад и негова селекција.
2) Сите 3 општини презедоа конкретни активности за започнување (Струмица и Ново Село) или за унапредување на селекцијата на отпад (Босилово), преку:
- внесување на селекцијата во годишната програма на комуналното претпријатие 2023, усвоена на совет преку програмата за комунални дејности, како и потпишување договор со колективен постапувач за отпад и поставување канти за селекција (Ново Село);
- распределба на планираните 40 канти за селекција, набавка на нови канти и масовна акција за стимулирање на селекцијата со доделување садници за граѓаните (Босилово);
- потпишување нови поповолни договори со колективни постапувачи на отпад, набавка и поставување на 2.000 канти за селекција на пластика и метал заедно (преку општински грант), како и широка промоција на селекцијата и нејзино спроведување (Струмица).
3) Граѓаните во сите 3 општини во голем број се мотивираа за селекција на отпад и активно се вклучија во локалните акции, притоа се формираа и локални јадра на посветени селектирачи, кои ги подучуваат и поттикнуваат останатите сограѓани.
4) Се поттикнаа размислувања за натамошни чекори во секцијата на отпад, со негово рециклирање, преку компостирање на органски отпад и мелење на градежен шут и употреба за изградба на патишта.